Αρχιτεκτονική μελέτη: Architects unfolding & Κική Κελεσίδου
Μελέτη Φωτισμού: Κική Κελεσίδου
Κηποτεχνική Μελέτη: Αλεξάνδρα Τιμπλαλέξη
Φωτογραφίες: Στάθης Μαμαλάκης
Η κατασκευή κατοικίας στην Αγία Παρασκευή έγινε για να αντικαταστήσει την προϋπάρχουσα μονοκατοικία, η οποία κρίθηκε κατεδαφιστέα μετά τον σεισμό του 1999 στην Αθήνα. Έχει εμβαδό 195,00 τ.μ., βρίσκεται σε οικόπεδο 245,00 τ.μ. και αποτελεί την τελευταία ιδιοκτησία σε αδιέξοδη οδό. Χαρακτηριστικό στοιχείο που διατηρήθηκε στην σύνθεση, το πανύψηλο πεύκο που στέκεται δίπλα στην είσοδο, αποτελώντας σημείο αναφοράς για τον επισκέπτη.
Βασικός περιορισμός στην αντικατάσταση σεισμόπληκτων κτισμάτων είναι να ακολουθείται το περιτύπωμα, το εμβαδό και ο όγκος του αρχικού. Μία τέτοιου είδους παραδοχή, προεξοφλεί την διάταξη του κτίσματος στον χώρο αλλά όχι και την μορφή του. Καθώς η υπάρχουσα κατοικία αποτελούνταν από δύο όγκους (κύρια κατοικία και ξενώνας) η βασική ιδέα κινήθηκε στην προσπάθεια ένωσης αυτών των δύο, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μία νέα κάτοψη που διαγραμματικά θυμίζει το γράμμα «Π».
Ουσιαστικό μορφολογικό στοιχείο αποτελεί η σύνδεση των δύο όγκων που γίνεται μέσα από ένα ΄διάφανο΄ πέρασμα, το οποίο διατηρεί την αίσθηση εξωτερικού χώρου και παραπέμπει στην αρχική μορφή του κτιρίου.
Η κατασκευή της κατοικίας χαρακτηρίζεται από τρεις αρχιτεκτονικές προεξοχές στην πρόσοψη, οι οποίες δημιουργούν έναν ενδιάμεσο χώρο μεταξύ του ‘μέσα’ και του ‘έξω’ και λειτουργούν άλλοτε ως καθιστικά και άλλοτε ως χρηστικοί πάγκοι. Παρόλο που τα γειτονικά κτίρια ‘καταπλακώνουν’ και σκιάζουν την κατοικία, αυτή καταφέρνει να εντοπίσει ανοίγματα και να φέρει φως σε όλους τους χώρους.
Όσον αφορά το πρόγραμμα, η κατοικία περιλαμβάνει έναν ενιαίο χώρο καθιστικού και κουζίνας, χώρο γραφείου, δύο μεγάλα υπνοδωμάτια, έναν βοηθητικό χώρο, λουτρό, wc και χώρο βιβλιοθήκης στο δώμα.
Αρχές Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής:
Πέρα από την αρχιτεκτονική προσέγγιση, αξίζει να σημειωθούν οι αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής που έχουν εφαρμοσθεί στην κατασκευή της κατοικίας στην Αγία Παρασκευή. Το βασικό της στοιχείο είναι τα υψηλά ποσοστά μόνωσης, στην τοιχοποιία αλλά και στον φέροντα οργανισμό. Τα κουφώματα είναι ανοιγόμενα με διπλούς υαλοπίνακες και θερμοδιακοπή. Οι μεγάλες διαστάσεις των κουφωμάτων προς τον Νότο επιτρέπουν την εισχώρηση της ηλιακής ενέργειας τον χειμώνα, ενώ προστατεύονται τοπικά με κάθετες εξωτερικές περσίδες το καλοκαίρι. Σημαντική αρχή της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα αποτελεί η ηλιοπροστασία. Το πυκνό πεύκο που βρίσκεται στον κήπο, σκιάζει κατάλληλα την κατοικία τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα υπνοδωμάτια φιλοξενούνται στο ημιυπόγειο, οπότε με την βοήθεια της σταθερής θερμοκρασίας του υπεδάφους, παραμένουν ζεστά τον χειμώνα και δροσερά το καλοκαίρι. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα δύο χρόνια κατοίκησης του κτιρίου δεν έχει προκύψει η ανάγκη για κλιματισμό στους χώρους αυτούς, καθώς ακόμη και στις πιο ζεστές μέρες του καλοκαιριού έχει παρατηρηθεί ότι η θερμοκρασία τους παραμένει ικανοποιητικά χαμηλή, και εντός της ζώνης θερμικής άνεσης. Μία ακόμη βιοκλιματική προσέγγιση αποτελεί η προοπτική να φυτευτεί το δώμα με ξηροφυτική βλάστηση (με χαμηλές ανάγκες ποτίσματος), δίνοντας ακόμη μεγαλύτερη θερμομονωτική προστασία στη κατοικία και δημιουργώντας ένα ακόμη επίπεδο κήπου. Εκτός από τα παθητικά συστήματα σε ένα κτίριο, σημαντικότατο ρόλο στην βιοκλιματική αρχιτεκτονική παίζουν και τα ενεργητικά συστήματα. Το σύστημα θέρμανσης αποτελείται από λέβητα φυσικού αερίου (υψηλής απόδοσης) και σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης. Έτσι το μέσο δικτύου διανομής (το νερό) ζεσταίνεται στους 45-50 βαθμούς Κελσίου, σε αντίθεση με τα συμβατικά καλοριφέρ που φτάνουν και τους 70 βαθμούς Κελσίου, εξοικονομώντας ενέργεια. Επίσης το ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ) συγκεντρώνεται σε μπόιλερ διπλής ενέργειας, που συνδυάζει ηλιακό συλλέκτη (ηλιακός θερμοσίφωνας) και τον λέβητα αερίου. Έχει παρατηρηθεί ότι το 70% του χρόνου, το ζεστό νερό της κατοικίας λαμβάνεται από τον ηλιακό θερμοσίφωνα, βοηθώντας το κτίριο να μειώσει σημαντικά το ενεργειακό του αποτύπωμα.
